Su’en Verweij-Kwok (pedagoog KindeRdam) en Joyce Blauwhoff (Gezinspedagoog, eigenaar J.Blauwhoff, pedagogische trainingen en advies) hebben een gesprek. Voor de Podcast Podje Opvoeden hebben wij een aflevering over werken met baby’s in de kinderopvang gemaakt. Wil je deze aflevering beluisteren? Kijk dan onderaan dit blog voor de link naar Spotify.
Baby’s: een reuze interessant onderwerp
Het onderwerp baby’s heeft ons hart gestolen. Onze gezamenlijke missie is om pedagogisch professionals in de kinderopvang te bewegen om door de ogen van baby’s te kijken. Dat is de beste manier om er achter te komen wat baby’s nodig hebben. Tegelijkertijd is er veel kennis beschikbaar over de ontwikkeling van baby’s door meer en beter (wetenschappelijk) onderzoek.
Emmi Pikler is een grote inspiratiebron voor de kinderopvang. Zij was een Hongaarse kinderarts en had voor die tijd (20e eeuw) vernieuwende gedachten over de opvoeding van baby’s en dreumesen. Zij leidde het kindertehuis in Loczy, wat nu ook wel bekend staat als het Pikler tehuis.
Het kindbeeld van Pikler is het competente kind; oftewel een krachtig kind dat goed weet wat het nodig heeft om zich te ontwikkelen. Onze taak is goed kijken naar het kind en de randvoorwaarden in orde maken zodat het kind kan gaan onderzoeken en ontdekken. En daarnaast échte 1-op-1 aandacht geven tijdens de verzorging en de eetmomenten. Het klinkt simpel, toch?
Maar vaak verschonen we die luier snel, want je collega moet met pauze of we sussen de huilende baby in de wipstoel door er een babyboog boven te hangen. Hiermee gaan we voorbij aan wat een baby wil en kan, zégt Pikler. De baby is totaal afhankelijk van de volwassene(n).
We bespreken in de podcastaflevering 4 stellingen met elkaar.
Stelling 1 De baby moet vermaakt worden.
Een baby hoeft niet vermaakt te worden. Je moet goed leren kijken naar een baby.
Soms kan je een baby storen in zijn of haar ontdekking. Dit betekent dat er dan prikkels zijn die niet nodig zijn. Lees hier het vorige blog: Tien gouden regels voor wat iedere baby en soms jij nodig hebt -> https://jblauwhoff.nl/tien-gouden-regels-voor-wat-iedere-baby-en-soms-jij-nodig-hebt
Als je goed naar een baby kijkt, dan zoekt het op zijn eigen tempo zijn vermaak. Zijn vermaak zijn de handjes waar het verwonderd naar kan kijken of het omdraaien van de rug naar de buik en weer terug. Dat is hard werken voor een baby. Als je dan als volwassene er doorheen ‘banjert’ met allerlei andere prikkels, dan onderbreek je het leerproces.
Onze rol moet echt zijn om achterover te leunen en te kijken. Kijk waar de baby mee bezig is en verwonder je. Het is genieten op microniveau. Als dit ‘klein’ kijken je lukt, dan begin je een baby te zien als een competent wezen. Iedere baby heeft zijn eigen voorkeuren en interesses en heeft al een unieke persoonlijkheid.
Je hoeft dus niet perse vermaak te bieden. Maar uitdaging bieden is wel belangrijk en dat kan bijvoorbeeld door de inzet van materialen en je inrichting van de ruimte.
De uitdaging moet wel aansluiten op waar een baby op dat moment mee bezig is. Je hebt daar rust voor nodig in je lijf, in je hart en in je hoofd. Dat is een voorwaarde om aan te sluiten en goed te kijken naar wat een baby nodig heeft.
Stelling 2 Baby’s hebben actief speelgoed nodig.
Met actief speelgoed bedoelen we speelgoed met lichtjes en geluid, speelgoed dat batterijen nodig heeft en vaak één of twee toepassingen heeft De aandacht voor dit soort materialen is in het algemeen kort als je het vergelijkt met het aanbieden van open materiaal. Met open materiaal kun je meerdere zintuigen prikkelen, bijvoorbeeld voelen, horen, zien, ruiken. Gebruik materialen die baby’s goed kunnen vastpakken, zoals bakjes, gordijnringen etc.
Op een paar groepen bij KindeRdam gaven pedagogisch medewerkers terug dat ze kinderen anders zien spelen toen er meer open materialen aangeschaft werden. Ze zijn langer bezig met materiaal en komen tot gebruik van materialen die ons brein nog niets eens had bedacht, bijvoorbeeld blokjes stapelen maar ook blokjes op je hoofd en op de grond laten vallen. Je ziet dus ook dat er creativiteit van een kind wordt gevraagd bij de inzet van open eind materiaal. Tevens worden er meer paden in het brein gestimuleerd dan wanneer je alleen actief speelgoed (een enkele handeling als knopjes indrukken bijvoorbeeld) inzet.
Stelling 3 Verzorgen is communiceren.
Hoe stimuleer je de taalontwikkeling als je zelf niet communiceert? Om een band op te bouwen met een baby is communicatie van belang, zowel verbaal als non-verbaal. Verzorgingsmomenten zijn bij uitstek geschikt om elkaar te leren kennen. Neem de tijd, praat rustig, wacht op het antwoord van de baby en zeg wat je doet en benoem wat je ziet. Kondig aan wat je gaat doen. Zo beschouw je de baby als een gelijkwaardig individu. Belangrijk is dat pedagogisch professionals niet communiceren om het communiceren en afgestemd blijven op een baby. Er zijn allerlei signalen dat baby’s even geen behoefte hebben aan contact, als zij materiaal aan het ontdekken zijn is hun aandacht hier op gericht. Dan hebben ze jou even niet nodig, maar je bent wel beschikbaar.
Stelling 4 Het huilen van een baby verhoogt mijn stress.
Het huilen blijkt iets biologisch te zijn. Tijdens een zwangerschap worden er andere hersenpaden aangemaakt in het brein. Als je als zwangere een huilende baby hoort, is de natuurlijke neiging om een baby op te pakken en te troosten. De eerste gedachte die mogelijk bij pedagogisch professionals opkomt is om het huilen te willen stoppen. Jezelf tot kalmte brengen voordat je een baby oppakt is een goede eerste stap. Wat probeert een baby mij te zeggen op dit moment?
Het is handig om te weten hoe ouders thuis omgaan met het huilgedrag van hun baby. Elke baby is anders, dus je aanpak bij baby X is anders dan bij baby Y. Zeker bij de start is afstemming en uitwisseling met ouders een belangrijke bron om de baby te leren kennen. Gaandeweg leer jij de baby beter kennen op de groep en wordt de kennis over de kindontwikkeling aangevuld door de ervaringen van pedagogisch professionals van de groep.
Hoe kijk jij naar baby’s en kinderen? Hoe zie jij dit individu? Hoe staat dit kind in verhouding tot jou? Neem eens een moment om hierover na te denken. Bespreek dit tijdens vergaderingen of werkoverleggen en zet dit onderwerp regelmatig op de agenda.
Leuk artikel? Deel het!
