Zindelijkheidstraining bij kinderen: een proces van vertrouwen hebben & vallen en opstaan (Deel 1)

Zindelijkheidstraining bij kinderen: een proces van vertrouwen hebben & vallen en opstaan (Deel 1)

Noot van auteur: dit is mijn persoonlijke visie hoe ik kijk naar zindelijkheidstraining.
Er zijn vele methoden om zindelijkheidstraining te starten. Ik ga uit van kijken naar het kind zonder teveel druk op te leggen van buitenaf. Doe wat goed voelt voor jou en wat bij jouw kind past. Er is niet één goede manier van opvoeden. Blijf de signalen van je kind observeren: wat geeft hij of zij aan? Wat heeft hij of zij nodig?

Wil je liever luisteren? Ook dat kan! Voor mijn podcast Podje Opvoeden staat er een podcast online aflevering
#8 🎙 ‘Zindelijkheidstraining bij kinderen: inzichten, tips en vertrouwen blijven houden’.

Er is geen magische leeftijd waarop kinderen zindelijk worden. Een veelbesproken onderwerp tijdens het opvoeden van jonge kinderen voor ouders, pedagogisch professionals en leerkrachten is zindelijkheidstraining. Wanneer begin je? En hoe pak je het aan?
Ik maakte er naar aanleiding van een vraag van een volger een podcast over. Luister je liever? Dat kan dus ook! Zie onderaan dit bericht de link naar de aflevering over zindelijkheid van mijn podcast Podje Opvoeden.  

Uit onderzoek blijkt dat 78 procent van de leerkrachten wordt belemmerd omdat kinderen nog niet zindelijk zijn. Het lukt 89 procent van de kinderen om de kinderopvang zindelijk te verlaten voordat ze naar de basisschool gaan. Gemiddeld genomen zijn 2 kinderen per kleuterklas nog niet zindelijk en dan zijn leerkrachten gemiddeld 25 minuten per week kwijt aan het verschonen van leerlingen en 30 procent geeft aan dat ze dagelijks te maken hebben met ongelukjes. Daar zijn ze niet blij mee, want het lesprogramma wordt verstoord. Gemiddeld worden kinderen steeds later zindelijk. In de jaren 80 was 1 op de 11 kleuters nog niet zindelijk en dat is nu naar schatting 1 op de 5 kleuters.

Tegenwoordig werken beide ouders en ook ouders moeten ‘klaar’ zijn voor zindelijkheidstraining. Het proces vereist steun en geduld. Het kind is leidend in dit proces, omdat het signalen afgeeft waaruit blijkt klaar te zijn om op het potje of de wc te plassen. Het is belangrijk om te kijken naar het aantal signalen dat een kind afgeeft en hierbij het kind te volgen. Dit betekent dat een opvoeder een kind helpt om naar de wc te gaan en in dit proces zal het niet altijd goed gaan. Natte kleren zijn het gevolg. Sommige kinderen hebben het proces snel door en sommige kinderen hebben langer de tijd nodig.

De luiers van tegenwoordig zijn erg goed gemaakt, omdat kinderen niet meer voelen dat ze hebben geplast. Het ongemak ervaren van een natte broek is er niet meer bij. Ik heb een aantal jaren in een opvoedwinkel in Rotterdam gewerkt en opvoedspreekuren met ouders gedraaid. Eén tip die ik heb onthouden is om een kind eerst een onderbroek aan te doen en daarover de luier. Als een kind plast dan voelt het in ieder geval de natte onderbroek en vanuit daar leert een kind steeds beter het signaal op te pikken.

Dit betekent overigens niet dat deze tip hoeft te werken bij jouw kind, maar kijk wat voor jou goed voelt. Er is niet één goede manier van opvoeden, jij kent je kind het beste. In opvoedland bestaat er helaas niet één gouden opvoedtip. Het opvoeden is een creatief proces. Een aantal weken werkt een aanpak en de volgende dag moet je misschien weer nieuwe strategieën toepassen. Opvoeden is een dynamisch proces.

In opvoedland bestaat er helaas niet één gouden opvoedtip. Er zijn meedere tips en soms werkt het voor een bepaalde periode. Het opvoeden is een creatief proces.

Probeer de interactie tijdens het naar de wc gaan luchtig en positief te houden. Een kind bepaalt uiteindelijk of het klaar is voor het proces. Wij hebben geen invloed over de sluitspieren van een kind. Dus kijk of het je lukt om er geen druk op te leggen. Hetgeen je niet moet doen is kwaad worden op het moment dat een kind het niet lukt om op de wc te poepen of te plassen, want daarmee maak je het probleem erger. De grootste uitdaging is soms om zelf kalm te blijven.

Voorwaarden om te starten
Ik wil graag drie voorwaarden met je delen die aanwezig moeten zijn om een kind het proces van zindelijkheidstraining te laten starten.

#1 Het lichaam moet er klaar voor zijn. Er moet voldoende spiercontrole zijn bij een kind om controle te kunnen uitoefenen over de blaas en darmen.
#2 Een kind moet er cognitief klaar voor zijn. Ze moeten de link begrijpen wanneer zij plas en ontlasting kunnen laten gaan. Ze moeten zich volledig bewust zijn van wat ze moeten doen. ‘He, ik heb moet plassen, dan moet ik mijn broek omlaag doen en dan moet ik gaan zitten’. Aardig wat stappen die een kind onder de knie moet krijgen om dit, uiteindelijk, automatische proces te begrijpen. Een kind moet de oorzaak-gevolg relatie al een beetje kennen.
#3 Tot slot moet een kind er emotioneel klaar voor zijn. Zindelijkheidstraining is een proces van loslaten, letterlijk. Daarom zijn kinderen met plassen eerder zindelijk dan met poepen. Door de ogen van een kind moet ik een stuk van mezelf (poep) loslaten en door de wc wegspoelen. Het is een psychologisch proces en sommige kinderen kunnen bij het poepen dan nog om een luier vragen.

Deze emotionele gereedheid komt meestal als laatste en is ook het meest kwetsbaar. Het fysieke en cognitieve gedeelte voltooid zich eerder dan de emotionele bereidheid.
Wat kunnen mogelijke signalen zijn?

Deze emotionele gereedheid komt meestal als laatste en is ook het meest kwetsbaar. Het fysieke en cognitieve gedeelte voltooid zich eerder dan de emotionele bereidheid.

-luier is langer droog
-niet meer fijn vinden om liggend verschoond te worden
-interesse tonen in toilet en potje
-geeft aan geplast of gepoept te hebben
-wil graag zelf dingen doen
-hurken bij poepen of stiller in een hoekje zitten

Het is belangrijk dat wij het proces van vertrouwen in tact houden voor een kind. Het is één groot proces van geduld hebben en je blijven focussen op de successen die plaatsvinden. En mocht de druk en stress te hoog zijn opgelopen en er een terugval zijn? Of levert het proces teveel strijd op?  Laat het zindelijk worden dan even los om vervolgens weer een aantal dagen later opnieuw te beginnen.  

Dit blog gaat verder! In mijn volgende blog, deze publiceer ik volgende week (deel 2) zal ik beschrijven hoe je de omgeving kunt voorbereiden.